“II. Abdülhamid Han’ı anlamak her şeyi anlamak olacaktır”, ifadesi son zamanların moda deyimi olmuştu. Bu büyük Türk hakanının vefatının 100. Yıl dönümünde “onu anlamak her şeyi anlamak olacaktır” diyenlerin de kendisini bir nebze olsun anlamadıklarını ifade ettim. Zira onu anlamak için o dönemde kendisini ortadan kaldıranları ve Osmanlıyı işgal edeceklerin maşası olanları iyi tanımak lazımdı. Yoksa havanda su döğeceksiniz. İbret almadan boş okumalar yapacaksınız. Tarihin ruhuna ters düşeceksiniz. Üstadın ifadesiyle;
Kişi dilinin altında gizlidir! 18.03.2018 Türkiye Gazetesi
Kılavuzsuz bu yola varamazsın! 11.03.2018 Türkiye Gazetesi
Âlimler, korkulu, geçit vermez sarp yollarda rehber, bunalımlı zamanlarda ferahlık ve rahatlık veren liman gibidir. Bu korkulu geçitleri, bunalımları ve dehşetli karanlığı sadece maddi olarak görmemek gerekmektedir. Manevi cihetten de düşünmelidir.
Dünyada maddi bakımdan, dağları iyi tanıyan sakat bir rehber, karanlık yollarda cansız bir el feneri ve paralı, fakat cahil bir zengin bile zor durumdaki insanları ferahlatabilir. Peki ya o yalnız ve beş parasız, hiç bilmediğin bir âleme doğru çıkacağın yolculukta sana kim kılavuzluk edecektir? Eşrefoğlu Rumi’nin dediği gibi:
Elbette su vermez ipsize kuyu! 04.03.2018 Türkiye Gazetesi
Son iki haftadır Pazar Divanı’nda Afgani ve talebesi Abduh’tan etkilenenlerin zamanın halifesi ve Osmanlı hakanı II. Abdülhamid Han’a düşman kesildiklerinden ve onun tahttan indirilmesinde büyük rol sahibi olduklarından bahsettim. Aldığım takdir ve tebrik mesajları yanında Abduh’un bugün hâlâ bir kısım ilahiyat hocalarınca şiddetle tavsiye edildiği hususu dile getirilerek, dindeki fikirleri noktasında çok sualler geldi. Dolayısıyla Abduh’un fikir yapısı ve dindeki bir kısım görüşlerini ele almak istedim…
Kayı X – II. Abdülhamid Han
Sen değil naaşın hükümdar olsa elyakdır bize
Dönsün etsin taht-ı Osmaniye tabutun cülus
Ahmet Rasim
II. Abdülhamid Han, saltanattan çekildikten sonra milleti tarafından en çok aranan ve özlenen hükümdardır. Zira onun saltanatta olduğu 33 sene ile sonraki 10 yıllık dönemi karşılaştırmak dahi mümkün değildir. II. Abdülhamid Han, siyasi bir deha idi. 19. asrın sonlarına doğru neredeyse tarihten silinecek olan son muazzam Türk İmparatorluğu’nu, on sene içinde yeniden dünyada rol oynayan bir hale getirecekti.
Muhammed Abduh 25.02.2018 Türkiye Gazetesi
Sultan II. Abdülhamid Han’ı anlamak için öncelikle onun yıkılmasında birinci derecede önemli rol oynayan ve bilhassa kamuoyunu onun aleyhine çevirmekte etkin roller üstlenen Cemaleddin Afgani’yi tanımak lazım demiştim. Afgani’yi tanıdığınızda yanında kendisinin en büyük yardımcısını göreceksiniz. Günümüz Türkiye’sinde Afgani’den daha tesirli olan bu şahsı anlamayanlar da II. Abdülhamid Han’ı gerçekte anlayamazlar. Hatta içten ve samimi olarak sevemezler. Muhabbetleri ve sevgileri görüntüdedir.